Ağız ve diş hijyeninin yeterince sağlanmaması diş çürüklerinin ilk nedeni olsa da bunun pek çok farkı nedeni de vardır.
Diş Çürüğü Neden Olur?
İnsanın ağız içinde yaklaşık 1000 adet bakteri, mantar, virüs ve mikrop bulunur. Bu devasa miktar nedeniyle insan ağzı sürekli remineralize olur. Tükürük sayesinde yeniden mineralize edilir.
Mineralize edilme işlemi gün içerisinde defalarca tekrarlanır. Ağız hijyenini tükürük büyük oranda sağlar. Diş minesinin mineralleştirilmesinde tükürük harika sonuçlar sunsa da tükürükte bulunan proteinlerle bazı zararlı bakteriler diş minesine yapışır. Bu zararlı bakteriler diş minesinin hasar görmesine, çürümesine diş yapılarının zaman içerisinde çürük nedeniyle bozulmasına neden olur.
Diş çürükleri neden olur?
Diş minesi yapısal bakımdan çelikten daha dayanıklıdır ancak yeterli ağız hijyeni sağlanmadığında dişler zararlı bakteriler nedeniyle çürür. Tükürük ağızdaki hijyeni sağlamada çok etkili olsa da diş çürüğünü tamamen önleyemez. Bununla birlikte pek çok faktör çürüğe neden olur. Diş çürüğü nedenleri:
- Yeme içme alışkanlıkları sigara ve alkol tüketimi,
- Bireyin düzenli diş fırçalama alışkanlığı olmaması ya da ağız hijyenini tam sağlayamaması, düzenli olarak diş fırçalasa da bu işlemi olması gereken şekilde doğru yapmaması,
- Genetik faktörler,
- Tükürükteki sindirim enzimlerinin seviyesi,
- Ağız içi ph değerinin yetersiz oluşu olarak sıralanabilir.
Diş çürümesine ne sebep olur?
Diş çürümesine neden olan 4 ana faktörü şu şekilde sıralayabiliriz.
- Tükürük
- Ağız hijyeni
- Beslenme alışkanlıkları
- Diş çürümesinin genetik nedenleri
Tükürük ağız içi hijyenin sağlanmasında çok büyük bir rol oynar. Tükürük bezinden salgılanan ptyalin
Adı verilen enzim ağız içindeki gıda kalıntılarının parçalanmasında etkilidir.
Bir diğer adı amilaz olan bu enzim ph değeri 7'nin üzerinde olan ağızlarda üretilir. Vücutta sınırlı sayıda üretilen bu enzim karbonhidrat tüketimi çok sık olduğunda boşa gider. Diş sağlığı, ağız sağlığı için çok önemli olan bu enzimi kaybetmek diş çürüklerine kapı aralar.
Bir tür ağız bakterisi olan S. Mutans, karbonhidratlar parçalandıktan sonra dişlerde plağa neden olacak asidik ortamı yaratır. Diş sağlığını korumak için ptyalin enziminin üretilmesinde B1 vitamini de gereklidir. Vücutta “B” grubu vitamin eksiklikleri varsa ptyalin enzimi yeterince üretilemez. Bu da tükürüğün ağız hijyenini sağlamak ve diş çürüklerini önlemekteki gücünü düşürür.
Diş çürüklerini önlemede ağız hijyenini sağlamak, ağızdaki asit seviyesini azaltmak, tükürük üretimini destekleyici davranışlarda bulunmak çok önemlidir. Sağlıklı bir bireyin ağzında optimal asidik ortam, bolca tükürük bulunur. Bu sayede yiyeceklerin sindirilmesi, sindirilmiş yiyeceklerin enerji emiliminin artması kolaylaşır. Ağız sağlığını korumak için vücudun ihtiyaç duyduğu şekilde beslenilmeli, vitamin ve mineraller yeterince alınmalıdır. Bu sayede hem sağlıklı bir ağza hem sağlıklı bir vücuda sahip olunur.
Diş çürüğünün oluşmasında yoğun karbonhidrat tüketimi, şekerli gıda tüketimi, sık atıştırmak büyük etkiye sahiptir. Özellikle geceleri sık sık atıştıran bireylerde diş çürükleri daha sık görülür. S. Mutans bakterilerinin şeker içeriği yüksek ürünleri, çikolataları, karamelleri çok sevdiği bilinmelidir.
Sebze, peynir, süt, yoğurt, et… gibi kalsiyum ve protein içerikli gıdaları beslenme düzeninde bolca bulunduran bireylerde diş çürüğü daha az görülür.
Dişler; diş minesi ve mine bloklarının kaynaşması, dişlerin dizilimi genetik geçişlidir. Mine bloklarının kaynaşması sırasında çatlaklar oluşabilir. Bu çatlakların temizlenmesi çok güç olduğu için diş çürümeleri gözlenebilir.
Çürük diş çekilmezse ne olur?
Çürük dişin çekilmesi kararına diş hekiminiz yaptığı fiziki muayene ve röntgen tetkiklerini dikkate alarak varacaktır. Çürük diş çekilmezse sürekli şiddetli ağrıya neden olur ve çevresindeki diğer dişlerinde çürümesine yol açar.
Diş çürümesi fark edildiği andan itibaren diş hekimine başvurulması gereken bir durumdur. Henüz başlangıç aşamasında olan çürümeler için dolgu tedavisi, kanala kadar ilerlemiş çürümeler için kanal tedavisi, diş köklerinin kanalın zarar görmediği durumlarda porselen ya da zirkonyum kaplama diş tedavisi uygulanabilir. Diş yüzeyi ve diş kökleri kurtarılamayacak, tedavi edilemeyecek düzeyde hasar aldığında ise diş mutlaka çekilmelidir.
Çürük 20’lik diş çekilmezse ne olur?
Yirmilik diş geride kaldığı ve diş fırçalama sırasında yeterince temizlenemediği için bazen de uzun süre tam süremediği için çürüyebilir. Bu durumda da tıpkı diğer dişlerdeki gibi çevre dişlerin çürümesini önlemek ve yaşanan ağrıdan kurtulmak için çürük 20'lik diş çekilmelidir.
Çürük 20'lik diş nadiren dolgu ile kurtarılabilir.
Genellikle kök kanal tedavisi yapılamayacak düzeyde karmaşık kanallara sahip olduğu için kanal tedavisi yapılamaz. Kanal tedavisi yapılmak istendiğinde 20'lik dişin bütün kanallarına ulaşılamayacağı için çoğu zaman tedavi başarısız olur. Çürük 20'lik diş çekilmelidir.
Yirmilik dişler özellikle sürme döneminde ağız içinde yeterli alan bulunmadığında ciddi ağrıya neden olur. Gömülü kalan ya da yarı gömülü olan ve süremeyen bu dişler çene cerrahı diş hekimleri tarafından 20'lik diş ameliyatı ile alınır. Çıkmayan yirmilik dişlerin alınmaması bu dişlerin çekilmemesi diğer dişlerin sürekli itilmesi nedeniyle ağrımasına, ağız içinde sıkışıklığa ve diş çapraşıklığına neden olur.
Diş çekimi sonrası ne yapılır?
Burada kastedilen “Diş çekimi sonrası bakım nasıl olmalıdır?" sorusu ise:
Diş çekimi ardından uyuşukluk geçene kadar herhangi bir şey yenilip içilmemelidir. İlk 24 saat sızıntı şeklinde görülen kanama normaldir. Bu süre zarfında tükürülmemelidir. Diş çekimi ardından ağız hijyeninin korunması için dişler düzenli fırçalanmalı, çekim yapılan bölgeye hassas davranılmalı, gargara kullanılmalıdır. Diş çekimi sonrası yapılacaklar hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bu soru ile kastedilen “Diş çekimi sonrası yaşanan diş kaybı nasıl düzeltilebilir?” İse:
Diş çekimi ardından daha önceki yıllarda sıkça diş kaybının oluşturduğu boşluğu kapatmak için köprü tedavisi kullanılırdı. Bunun için sağdaki ve soldaki sağlıklı dişler törpülenir. Üç diş tacı oluşturulur ve yapıştırılırdı. Günümüzde bundan çok daha etkili, çok daha doğal ve fonksiyonel olan tek diş implant tedavisi tercih edilmektedir.